ਮਹਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ 2025: ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਮੇਲਾ ਸ਼ੁਰੂ

ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ (ਭਾਰਤ) – ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮ, ਮਹਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ, 13 ਜਨਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। 400 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਮਿਥਿਕਲ ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ‘ਤੇ ਪਵਿਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ “ਮਹਾ ਕੁੰਭ” ਕੇਵਲ 144 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 12 ਵਾਰ ਹੋਏ ਕੁੰਭ ਮੇਲਿਆਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਦਾ ਸੰਯੋਗ ਹੈ​।

ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਥਾ “ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਮੰਥਨ” ਨਾਲ ਜੋੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਹਾਣੀ ਮੁਤਾਬਕ, ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਦੈਤਾਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੌਰਾਨ “ਅੰਮ੍ਰਿਤ” ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ, ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚਾਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ – ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਹਰਿਦਵਾਰ, ਉੱਜੈਨ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕ – ਵਿੱਚ ਜਾ ਵਗੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਚਾਰ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ‘ਚ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਆਯੋਜਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ​।

2025 ਵਿੱਚ, ਮਹਾ ਕੁੰਭ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪਾਪ ਮਿਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ​।

ਰਿਕਾਰਡ-ਤੋੜ ਭੀੜ ਤੇ ਵਿਅਪਕ ਪ੍ਰਬੰਧ

ਇਹ ਮੇਲਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2019 ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ 240 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ 400 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ​।

ਲੋਜਿਸਟਿਕਸ ਅਤੇ ਵਿਅਵਸਥਾ:

• 150,000 ਅਸਥਾਈ ਟੌਇਲਟ
• 40,000 ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮੀ
• 160,000 ਤੰਬੂ
• 30 ਅਸਥਾਈ ਪੁਲ
• 4,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਸ਼ਹਿਰ​।

ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ:

• RFID ਬੈਂਡ: ਹਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨੂੰ ਇਕ ਰੇਡੀਓ ਫਰੀਕੁਐਂਸੀ ਬੈਂਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੁੰਮ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ।
• ਡ੍ਰੋਨ ਅਤੇ AI: ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਭੀੜ ਤੇ ਨਦੀ ‘ਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਨੀਟਰ ਕਰਨ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਡ੍ਰੋਨ ਅਤੇ AI-ਅਧਾਰਿਤ ਚੈਟਬੋਟ ਤੈਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ​।

ਨਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪਹਿਚਾਣ

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਨਗਾ ਸਾਧੂ (ਨਿਰਵਸਤ੍ਰ ਸੰਨਿਆਸੀ), ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾ ਰੰਗ ਨਾਲ ਪਤੀਆਂ ਜਾਂ ਰਾਖ ਨਾਲ ਲਿਪੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼惟ਮ ਅਕਰਸ਼ਣ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਨਿਆਸੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਇਜ਼ਤਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰਿਕ ਮੋਹ-ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਪਰੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।

ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ:
ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਵੇਰੇ 4 ਵਜੇ ਤੋਂ ਹੀ ਨਦੀਆਂ ‘ਚ ਡੁਬਕੀਆਂ ਲਾਉਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। 29 ਜਨਵਰੀ (ਮੌਨੀ ਅਮਾਵੱਸਿਆ) ਦੀ ਤਰੀਕ ਤੇ 50-60 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ​।

ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਤੋਂ ਆਏ ਯਾਤਰੀ

ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ, ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਤੋਂ ਯਾਤਰੀ ਵੀ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਯਾਤਰੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਰਪ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਏ ਲੋਕ, ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ​।

ਉਦਾਹਰਣ:

• ਸੇਬਾਸਚੀਅਨ ਡਿਆਗੋ (ਅਰਜਨਟੀਨਾ): “ਮੈਂ ਗੰਗਾ ਦੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸੇ ਲਈ ਮੈਂ ਆਇਆ”।
• ਸੋਨਾਲੀ ਬੰਧੋਪਾਧਿਆਏ (ਨਿਵਾਡਾ, USA): “ਇਹ ਮੇਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁਪਨਾ ਸੀ”​।

ਅਭੂਤਪੂਰਵ ਵਿਖੰਡੀ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ

ਕੁਝ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਉੱਠ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਟਾਲ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਪ੍ਰਦਾਇਕ ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਜੋੜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਕੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ​।

ਮਹੰਤ ਦੁਰਗਾਨੰਦ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ (ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੁਜਾਰੀ):
“ਇਹ ਧਰਮ ਅਤੇ ਆਸਥਾ ਦਾ ਮੇਲਾ ਹੈ। ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਵੰਡ ਦੀ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ”।​

ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਣ ਵਾਲਾ?

• ਵੱਡੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਿਨ: 29 ਜਨਵਰੀ, 3 ਫਰਵਰੀ, 12 ਫਰਵਰੀ, 26 ਫਰਵਰੀ
• ਡ੍ਰੋਨ ਲਾਈਟ ਸ਼ੋਅ: 2,000 ਡ੍ਰੋਨ ਦੁਆਰਾ ਹਿੰਦੂ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਵਿਖੰਡੀ
• ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ: ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਪ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ

26 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮਹਾ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੇਲੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ​।

ਨਤੀਜਾ: ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ

ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਇਕੱਠ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਭਾਰਿਆ ਹੈ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ 2025, ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ – ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ, ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਆਸਥਾ ਦਾ ਮਹਾਕਾਵ੍ਯ।